มะขามป้อม ชื่อสามัญ Indian gooseberry
มะขามป้อม ชื่อวิทยาศาสตร์ Phyllanthus emblica L. จัดอยู่ในวงศ์มะขามป้อม (PHYLLANTHACEAE)
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีถิ่นกำเนิดแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และพบได้ในป่าเบญจพรรณแล้งหรือป่าแดง ผลมีลักษณะกลม มีรอยแยกแบ่งออกเป็น ๖ กลีบ ที่นำมาเป็นยานิยมใช้ผลแก่ซึ่งมีรสเปรี้ยว ฝาดขม เป็นยาแก้ไอ แก้เสมหะ ทำให้ชุ่มคอ
ปัจจุบันยังพบว่ามะขามป้อมมีวิตามินซีสูงมาก ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง และแก้พิษสารตะกั่วได้ ตามตำรับยาแผนโบราณ
เปลือก ใช้เปลือกลำต้น โดยใช้เปลือกที่แห้งแล้ว บดให้เป็นผงละเอียด โรยแก้บาดแผลเลือดออกและแผลฟกช้ำ
ใบ ใช้ใบสดมาต้มกินแก้บวมน้ำ นำมาตำพอกหรือทาบริเวณแผล ผื่นคัน มีน้ำหนองน้ำเหลือง และผิวหนังอักเสบ
ผล ใช้ผลสดเป็นยาบำรุงทำให้สดชื่น แก้กระหายน้ำ แก้ไอ แก้หวัด ช่วยระบายขับปัสสาวะ แก้เลือดออกตามไรฟันและคอแห้ง
ผลแห้ง ใช้ผลแห้งตำให้เป็นผงชงกิน แก้โรคหนองใน แก้ตกเลือด ท้องเสีย โรคบิด แก้โรคดีซ่านและโรคโลหิตจาง
ราก ใช้รากต้มกินแก้ร้อนใน แก้โรคเรื้อน แก้ความดันโลหิตสูง และแก้ท้องเสีย
ผลมะขามป้อม มีแทนนินที่ ละลายน้ำได้ 2 ชนิด คือ เอมบลิเคนิน เอ & บี ( Emblicanin A&B ) ซึ่งมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระที่มีความแรงสูงมาก ยิ่งกว่านั้นยังมีวิตามินซีกลุ่มใหม่ ( Ascorbigen ) ที่ช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคมะเร็ง กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันต่อต้านเชื้อไวรัส
ที่มา : กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก
